İNSANIN KENDİ KENDİSİNE YABANCILAŞMASI

İnsanın çevresinden, işinden, emeğinin ürününden ya da benliğinden uzaklaşma ya da ayrılma duygusunu dile getiren kavram.

Çağdaş yaşamın çözümlenmesinde çok kullanılan bu kavram değişik anlamlara gelir.




1. GÜÇSÜZLÜK

İnsanın geleceğini kendisinin değil, dış etkenlerin, yazgının, şansın ya da kurumların belirlediğini düşünmesi.



2. ANLAMSIZLIK

Herhangi bir alanda etkinliğin kavranabilirlik ya da tutarlı bir anlam taşımadığı ya da genel olarak yaşamın amaçsız olduğu düşüncesi.



3. KURALSIZLIK

Toplumca benimsenmiş davranış kurallarına bağlılık duygusu yokluğu ve dolayısıyla davranış sapmalarının, güvensizliğin, sınırsız bireysel rekabetin yaygınlaşması.



4. KÜLTÜREL YAYGINLAŞMA

Toplumdaki yerleşik değerlerden kopma duygusu.



5. TOPLUMDAN YALITLANMA

Toplum ilişkilerinden dışlanma ya da yalnız kalma duygusu.




6. KENDİNE YABANCILAŞMA

İnsanın şu ya da bu şekilde kendi gerçekliğini kavrayamaması.



Terimi en iyi bilinen anlamıyla Karl Marx kullanmıştır. Marx'a göre bu kavram, insansal ürünlerin insanı boyunduruğu altına alan karşıt güçler haline gelmeleri ve bunun sonucu olarak da insanı insan olmayana dönüştürmeleri sürecini dile getirir.

Tarihsel süreçte insan, tarihsel ve toplumsal yasaların bilgisini edinip onlara egemen olamamasından ötürü, toplumsal gelişmeyi insansal özünü geliştirici bir biçimde geliştirememiştir.

Toplumsal yasaların bilincine varmadan, toplumsal gelişmeyi bilinçle ve insanca yönetmek olanaksızdı.

Bu bilgisizliğin sonucu olarak, tarihsel süreçte hep kendisine yabancı, eş deyişle insansal olmayan ürünler ortaya koymuştur.

Bundan ötürü insan, yarattığı özdeksel ve tinsel dünyasını durmadan zenginleştirdiği halde bizzat kendisini, özdeksel ve tinsel olarak durmadan yoksullaştırmıştır.

Bunun sonucu olarak insan, bizzat kendi kendisine yabancılaşmış ve insan olmayana dönüşmüştür.