Bilimin kılavuzu felsefenin, gerektiği konuma gelebilmesi, insanın bilim ışığı altında yükselebilmesi için, zihnin "putları" yıkılmalıdır. "put"tan kasıt, gerçeklerin yerine konulmuş, yanlış ve hatalı, akıl-dışı yöntemler ve düşüncelerdir.
Bu yanlış düşünceler, sadece yeni yanlışlıkların doğmasına yol açar ve böylece bilimin gerçek yolunun ve gerçeklerin üstünü örter.
Eserde dört çeşit putla karşılaşırız:
- Kabile (Oymak) putları
- Mağara putları
- Çarşı putları
- Sahne putları
KABİLE (OYMAK) PUTLARI
Tüm putların en önemlisi ve en zararlısıdır. Gelenekten veya doğal yapımızdan gelen görüşleri, araştırma yapmaksızın kabul etmeyi içerir.
Oysa, düşüncelerimiz nesnelerden çok kendimizi, bakış açımızı yansıtır. İnsan olmasını istediği şeye kolaylıkla inandığı için birçok geri dönüşü olmayan yanlış kanılara sapar.
MAĞARA PUTLARI
Yaratılıştan ve doğadaki gelişim süreci yüzünden biçimlenen ve daraltılan bakış açısını ve zihni tanımlar. Oysa gerçek ne dar bir alana sıkıştırılmıştır ne de tarafgirdir.
Mağara putları kişinin gelişmesini, daha geniş bir pencereden bakmasını engelleyen yanlışlıklar, dar bakış açılarıdır.
ÇARŞI PUTLARI
İnsanları birbirleriyle ilişkilerinden ve alışverişlerinden meydana gelir. Anlaşılacağı gibi dil ve insan ilişkileri ile ilgilidir. Dilin, kelimelerin ve insan ilişkilerinin zihni daralttığı noktaları ve doğurduğu yanlışları simgeler.
SAHNE PUTLARI
Filozofların, eski çağlarda ürettiği temelsiz, dramatik dogmalardır.
İnsan zihnini körelten bu putlar yıkılmadıkça, felsefe ve bilim karanlıktan kurtulamaz.
FRANCİS BACON
Novum Organum
adlı eserinden
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder